Σκέψεις της επόμενης μέρας

Είχα να ψηφίσω σε βουλευτικές εκλογές από τότε που πήγα στην Αγγλία. Παίζει να μην ψήφισα ούτε το 1996. Μιλάμε ότι τότε είχαμε ακόμα εκλογικά βιβλιαράκια που τα έπαιρνες μαζί σου και σου τα σφράγιζαν για να φαίνεται ότι ψήφισες. Οι άντρες ψήφιζαν χωριστά από τις γυναίκες. Όταν δεν μπορούσες να ψηφίσεις έπρεπε να πάρεις βεβαίωση από την Αστυνομία, αλλιώς ήσουν καταδικασμένος να μην βγεις ποτέ από τη χώρα. Ο πολίτης που σεβόταν τον εαυτό του έβαζε πλαστικό σημαιάκι στο αυτοκίνητό του και ένα ακόμα μεγαλύτερο (υφασμάτινο αυτό) στο μπαλκόνι του. Το κόμμα που είχε βλέψεις εξουσίας γέμιζε κάθε ελεύθερη επιφάνεια με πόστερ και γιγαντοαφίσες. Τα κορναρίσματα έδιναν κι έπαιρναν, ειδικά πριν/μετά/κατά τη διάρκεια ομιλιών και όποτε συναντιόνταν πάνω από δύο αυτοκίνητα με το ίδιο σημαιάκι.

Και άλλα τέτοια ευτράπελα.

Φέτος η κατάσταση που βρήκα όταν ήρθα στην Ελλάδα δεν θύμιζε σε τίποτα αυτό που θυμόμουν. Σε 5 μέρες είδα μόνο δύο σημαιάκια (ένα του ΠΑΣΟΚ και ένα τις ΟΝΝΕΔ) και δεν άκουσα ούτε ένα κορνάρισμα. Έξω από τα εκλογικά γραφεία επικρατούσε ησυχία, ακόμα και την τελευταία μέρα. Στην Ερμού και το Σύνταγμα, το βράδυ που μιλούσε ο ΓΑΠ δεν αισθανόσουν τίποτα διαφορετικό - ο κόσμος έκανε βόλτα, ψώνιζε, χάζευε τις βιτρίνες. Θα μπορούσε να ήταν μια οποιαδήποτε άλλη μέρα του χρόνου. Αν εξαιρέσουμε τις γιγαντοαφίσες του πρώην Πρωθυπουργού (οι οποίες ακόμα δεν έχουν κατέβει - ήμαρτον πια!) και κάποιες άλλες του Καρατζαφέρη που ξέρει, σχεδόν δεν καταλάβαινες ότι είχαμε εκλογές.

Δεν ήταν μόνο η έλλειψη φασαρίας που έκανε τις εκλογές αυτές να διαφέρουν. Είδα μεγάλη διαφορά και στις αντιδράσεις του κόσμου. Ναι μεν άκουσα πολλές πολιτικές συζητήσεις, ακόμα και στο μετρό που ο κόσμος σπάνια πιάνει κουβέντα, αλλά ήταν όλες σε ήρεμο τόνο. Την ημέρα των εκλογών, και ο Καραμανλής και ο Παπανδρέου έκαναν σύντομες δηλώσεις, χωρίς αλληλοκατηγορίες και περιττές κορώνες. Πραγματικά εντυπωσιάστηκα από τον λόγο του Καραμανλή στο Ζάππειο, όχι το σημείο που ανέλαβε τις ευθύνες του, αλλά εκεί που είπε το εξής:

Αυτήν την ώρα θέλω να συγχαρώ τον Γ. Παπανδρέου για τη νίκη του. Άλλωστε, όπως κάθε Έλληνας, ευχόμαστε να πετύχει στη μεγάλη πρόκληση της αντιμετώπισης των οικονομικών συγκυριών. Διότι η πρόκληση αυτή, όπως έχω πει πολλές φορές, είναι εθνική υπόθεση.

Πότε γίναμε τόσο πολιτισμένοι και δεν το είχα πάρει είδηση;

Και όχι, δε νομίζω πως ο κόσμος αδιαφόρησε για τις εκλογές. Άσχετα τι δείχνουν τα ποσοστά αποχής. Νομίζω ότι απλά η Ελλάδα έχει αρχίσει να ωριμάζει και καιρός ήταν. Ο κόσμος φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι οι εκλογές δεν είναι η αρχή και το τέλος του παντός, και ότι δεν αξίζει να παίζεις ξύλο για το κόμμα.

Εκείνο που πρόσεξα πάλι (και μου φάνηκε πάρα πολύ περίεργο) ήταν η συγκρατημένη αισιοδοξία μετά τις εκλογές. Και δεν εννοώ μόνο τη χαρά όλων των "κερδισμένων" που βγήκαν στα κανάλια την επόμενη μέρα, αλλά την αισιοδοξία του κόσμου - ακόμα και αρκετών Νεοδημοκρατών. Αισιοδοξία ότι ο ΓΑΠ ίσως τελικά (και πλάκα πλάκα) μπορέσει να κάνει κάτι καλό για τον τόπο, να αλλάξει κάποια κακώς κείμενα και να στήσει καινούριες - καλύτερες - δομές. Οι αισιόδοξοι όμως ήταν και συγκρατημένοι. Με συνείδηση ότι οι καιροί είναι χαλεποί, και ότι ίσως δεν θα τρώμε όλοι με χρυσά κουτάλια σε 100 μέρες από τώρα. Παλιότερα θυμάμαι ότι γινόταν το αντίθετο: oι κερδισμένοι ένιωθαν λες και είχαν αυτομάτως λυθεί όλα τα προβλήματά τους, ενώ οι χαμένοι έκλαιγαν τη μοίρα τους. Μέση οδός δεν υπήρχε, το συναίσθημα ήταν ή του μεγάλου ύψους ή του απύθμενου βάθους. Ευτυχώς φέτος δείχνουμε πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα συναισθηματική σταθερότητα.

Από την πλευρά μου, ελπίζω οι επόμενες εκλογές καταρχήν να διεξαχθούν σε 4 χρόνια (γιατί τόσο είναι η θητεία, όχι δύο, ούτε δυόμισι) και στους ίδιους τόνους, με λιγότερα φυλλάδια και λιγότερα βλακώδη μυνήματα στα κινητά. Και πάνω απ' όλα, τώρα που αποδείχτηκε περίτρανα ότι δεν παίρνεις πιο πολλές ψήφους όσο πιο πολλές φορές εμφανίζεται η φάτσα σου σε γιγαντοαφίσα, ελπίζω και εύχομαι να μην υποστούμε άλλες αφισοκολλήσεις.