Μαγιάτικο γαϊτανάκι

Παρόλο που στην σύγχρονη Αγγλία η Πρωτομαγιά περνάει λίγο-πολύ απαρατήρητη, υπάρχουν ακόμα αρκετά έθιμα που συνδέονται με τη μέρα αυτή και έχουν τις ρίζες τους σε προχριστιανικές παραδόσεις των Δρυίδων. Οι Δρυίδες ήταν Κέλτες πολυθεϊστές που ευημερούσαν στη Βρετανία πριν την εξάπλωση των Ρωμαίων, και οι οποίοι γιόρταζαν την Πρωτομαγιά ως τη μεσαία μέρα του χρόνου (αφού για τους Κέλτες ο τελευταίος μήνας του χρόνου ήταν ο Οκτώβριος). Όταν έφτασαν στην Βρετανία οι Ρωμαίοι, έφεραν μαζί τους τα δικά τους έθιμα, και συγκεκριμένα μια πενθήμερη γιορτή των λουλουδιών, τα Floralia, που γιορταζόταν γύρω στην Πρωτομαγιά. Με τα χρόνια, τα Ρωμαϊκά Floralia συνδιάστηκαν με τα υπάρχοντα Κελτικά έθιμα, τα οποία στη συνέχεια καταπιέστηκαν από τους Χριστιανούς ως παγανιστικά, επανήλθαν τον Μεσαίωνα, αλλά όχι δριμύτερα, και κατέληξαν στις μέρες μας να γιορτάζονται κυρίως σε προαύλια Δημοτικών σχολείων και σε παραδοσιακές εκδηλώσεις.

Το αγγλικό γαϊντανάκι λέγεται Maypole, δηλαδή Μαγιάτικο Κοντάρι, και είναι από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της Πρωτομαγιάς. Παλιά οι άνθρωποι συνήθιζαν να κόβουν μικρά δέντρα σε κοντάρια και να τα καρφώνουν στους κήπους τους ως ένδειξη ότι φτάνει το καλοκαίρι. Τα κοντάρια αυτά τα στόλιζαν με λουλούδια που μάζευαν την Πρωτομαγιά, και χόρευαν γύρω τους κυκλικούς χορούς (σαν τους δικούς μας δημοτικούς ένα πράγμα) γιορτάζοντας έτσι την αναγέννηση της φύσης. Γύρω στον 19ο αιώνα, πρόσθεσαν τις πολύχρωμες κορδέλες, μάλλον επηρεασμένοι από τις Ιταλικές θεατρικές παραστάσεις τις εποχής, που χρησιμοποιούσαν πολύχρωμες κορδέλες στα χορευτικά τους. Κάπως έτσι το Μαγιάτικο Κοντάρι, μια παράδοση με ρίζες στις αρχαίες ιεροτελεστίες γονιμότητας, με επιρροές από Δρυίδες, Ρωμαίους και διάφορους άλλους Ευρωπαίους, έφτασε στις μέρες μας να είναι μια πολύχρωμη γιορτή για παιδιά. Κι επειδή μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, και μια κινούμενη εικόνα ακόμα περισσότερο, ρίξτε μια ματιά στο ιστολόγιο της Φαίδρας.

Άλλες μαγιάτικες παραδόσεις που δεν συνηθίζονται πια είναι ο στολισμός των σπιτιών με φρεσκοκομμένα λουλούδια, οι αγώνες τοξοβολίας, το "στεφάνωμα" μιας νεαρής κοπέλας ως May Queen (σας θυμίζει καλλιστεία μήπως?) και τα μαγιάτικα στεφάνια. Μια παράδοση που συνεχίζει μέχρι τις μέρες μας είναι οι παραδοσιακοί χοροί που λέγονται Morris dancing, αλλά γι' αυτούς θα σας πω μια άλλη στιγμή, γιατί έτσι κι αλλιώς συνεχίζονται όλο τον Μάιο και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Ό,τι έχει απομείνει από αυτές τις παραδόσεις, γιορτάζεται πλέον όχι την Πρωτομαγιά, αλλά την πρώτη Δευτέρα του Μαΐου, οπότε και έχουμε την σχετική αργία. Δυστυχώς μόνο σε λίγα επαρχιακά μέρη στην Αγγλία γίνονται ακόμα παραδοσιακές μαγιάτικες γιορτές, αφού οι περισσότεροι επωφελούνται του τριήμερου για να αποδράσουν ή να ασχοληθούν με μαστορέματα στο σπίτι. Εγώ δεν μένω στην επαρχία και δεν είμαι των μαστορεμάτων, οπότε θα γιορτάσω με ταξιδάκι. Ας πάνε άλλοι στα γαϊτανάκια ;-)

Αν τυχόν αναρρωτιέστε γιατί τα γράφω όλα αυτά, να σας πω ότι πάντα μου άρεσαν τα λαογραφικά θέματα και ειδικά η προέλευση των εθίμων. Εκείνο που βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι πώς το ίδιο έθιμο, με μικρές παραλαγές, μπορείς να το συναντήσεις σε εντελώς άσχετα μέρη του κόσμου. Τα γαϊντανάκια, για παράδειγμα, συναντιούνται όχι μόνο στην Αγγλία την Πρωτομαγιά, την Ελλάδα τις Απόκριες και στην υπόλοιπη Ευρώπη, από την Μεσόγειο ως την Σκανδιναβία, σε διαφορετικές μέρες του χρόνου, αλλά και σε χώρες τόσο μακρινές όπως η Ινδία και η Λατινική Αμερική. Το πώς και το γιατί δεν το ξέρω, αλλά κάποια στιγμή ίσως κάτσω να το ψάξω...